"Από Δρυ Παλιά και Από Πέτρα", Νοέλ Μπάξερ

εκδ. Ψυχογιός

  Ήρθε η ώρα να σου πω για το σκισμένο γράμμα, για ένα τόπι κασμίρι και για μια Κύπρια που μύριζε η αγκαλιά της πασχαλιά. Για μια μαγευτική πόλη, τη Σμύρνη μου, που κάηκε σαν φωτογραφία και για ένα πλοίο που μετέφερε μια γυναίκα που έσταζε γάλα. Για μια Τουρκάλα που χάθηκε και σώθηκε μόνο το τραγούδι της. Κι αν θέλεις, μόνο αν το θέλεις, θα σε αφήσω να κρατήσεις στα χέρια σου τα δυο μονάκριβα κλειδιά μου, του σπιτιού στο Αϊδίνι και του σπιτιού στη Σμύρνη. Από το Αϊδίνι και τη Σμύρνη ως την Κύπρο, την Αθήνα και την εξωτική Ινδία, ξεδιπλώνεται η ιστορία μιας σύγχρονης Πηνελόπης με φόντο τις Χαμένες Πατρίδες. Γύρω από την Πηνελόπη, σαν γαϊτανάκι, πρόσωπα που τη σημάδεψαν: η Ζόι, ο Καλφατζής που "ξέρει να σώζει", ο Παρασκευάς με το "παρασκευάκι" του, η Κατίνα που ο "Ιορδάνης της πέθανε", ο βροχερός Φίλιππος και ο φωτεινός Φώτης, η μαγείρισσα η Φραγκώ…

   Καταρχήν, να πω ότι, ο τίτλος του βιβλίου  παραπέμπει στην Οδύσσεια,  όπου οι άνθρωποι όταν έβλεπαν έναν άγνωστο του έλεγαν “Μήτε από δρυ γεννήθηκες παλιά, μήτε από πέτρα”, υπονοώντας ότι όλοι μας από κάπου προερχόμαστε, από κάποια πατρίδα και οικογένεια και δεν  γεννιόμαστε ούτε από δέντρο ούτε από πέτρα. Και μέσα από αυτό το βιβλίο, επιβεβαιώνεται ότι πατρίδα είναι αυτή που λέει η καρδιά σου και όχι απαραίτητα ο τόπος που γεννήθηκες.
   Ολοζώντανοι χαρακτήρες, μια ολοκληρωμένη γυναίκα (κοριτσάκι, μητέρα, γιαγιά) και μια καταγραφή των γεγονότων των αρχών του 20ού αιώνα (Μικρασιατική Καταστροφή, 2^ος Παγκόσμιος πόλεμος, εισβολή στην Κύπρο) μέσα από τα μάτια μιας γυναίκας, της Πηνελόπης, που αγάπησε, γέννησε, πόνεσε, μάτωσε. 
   Στο βιβλίο ξεδιπλώνεται η Σμύρνη μέσα από τα μάτια της πρωταγωνίστριας, τα πλούτη της, η ζωή των Ελλήνων, τα όνειρα και οι προσδοκίες με την άφιξη του ελληνικού στρατού το 1919 αλλά και η οργή και οι βιαιοπραγίες που ακολούθησαν κι αργότερα ο όλεθρος του δεύτερου πολέμου.
Η αναγέννηση από τις στάχτες της καταστροφής και η προσπάθεια επιβίωσης στην νέα πατρίδα. Η προσπάθεια αποσιώπησης του παρελθόντος, το ξεκίνημα μιας νέας ζωής και η διάδοση της Ελληνικής κλασσικής παιδείας.
   Ένα βιβλίο πλούσιο σε γλυκές αναμνήσεις, τρυφερά συναισθήματα, ιστορικές αναδρομές και χαμένες πατρίδες. Ύμνος στην ανθρώπινη δύναμη και αγωνιστικότητα. Ένα υπέροχο ταξίδι μυαλού και καρδιάς σε άλλες εποχές.
  Άσε που θίγει πολλά ζητήματα όπως υιοθεσία, ξεριζωμό, ανιδιοτελή αγάπη, πίκρα ξενιτειάς, οικογενειακούς δεσμούς.

      Βέβαια, για να είμαι ειλικρινείς το βιβλίο σε κάποια σημεία κουράζει. Είναι και 568 σελ.! Όπως ότι ανάμεσα στις γραμμές του κειμένου ξεφυτρώνουν στίχοι από την Οδύσσεια γιατί τυχαίνει κάποιοι στίχοι να ταιριάζουν με τα αισθήματα των ηρώων και τα περιστατικά που μας αφηγείται η συγγραφέας. Έλεος, όμως! Τον Όμηρο τον έχουμε διαβάσει,τον έχουμε θαυμάσει,τον ξέρουμε, άλλα μέχρι εκεί. Όχι και να τον συναντάμε κάθε τρεις και λίγο μέσα στο βιβλίο. 

    Ένα άλλο σημείο που μου "ξίνισε" λίγο, ήταν το γεγονός ότι ούσα Ελληνο-βρετανίδα η συγγραφέας ενώ μιλάει αντικειμενικά για την Ελλάδα και τις καταστροφές της, δεν μπορώ να δεχτώ ως Ελληνίδα αναγνώστρια ότι η ηρωίδα του μυθιστορήματος γλύτωσε από πολλά, χάρη στη βρετανική υπηκοότητά της. Εντάξει, δεν υπερηφανεύεται ούτε κομπάζει παρόλα αυτά κλαίει και οδύρεται για όσα έχασε και που αναγκάζεται να ξεκινήσει πάλι από την αρχή. Όλοι κάναμε ιστορία στο σχολείο και ξέρουμε τι φρικαλεότητες και εξευτελισμούς πέρασαν Αρμένιοι και Έλληνες από τους Τούρκους οπότε το θεωρώ τουλάχιστον ειρωνεία να κλαίει μια γυναίκα που απλώς έχασε το βιος της και δε φυλακίστηκε ούτε βασανίστηκε, ούτε είδε εικόνες φρίκης ούτε αντιστάθηκε ούτε πείνασε. Η υπόθεση σώζεται λίγο από την έλλειψη κομπασμού και έπαρσης αλλά και πάλι...είναι κάπως.

  Και το τελευταίο που δεν με ενθουσίασε στο βιβλίο είναι, η ιδέα να μας μιλούν εναλλάξ η Πηνελόπη και αργότερα η κόρη της σε πρώτο ενικό, και καλά σαν μια φανταστική συζήτηση μεταξύ τους. Άσε που αυτό το μοτίβο ακολουθείται αργότερα κι από τα εγγόνια της Πηνελόπης και χάνεται η μπάλα αν και η συγγραφέας βοηθά με τον τρόπο της, να καταλάβεις το πρόσωπο που αφηγείται. 

Επειδή πολλά είπα, ελπίζω να μην σε μπέρδεψα. Και αν σε μπέρδεψα (τςτςτς!!!), το νόημα ήταν ότι το "Από δρυ παλιά και από πέτρα" είναι μια καλή συντροφιά διακοπών.

Καλή Ανάγνωση !